Lehimle standı için videoyu izleyebilirsiniz. Malzemeler için
CategoryBilişim
Günümüzde en küçük kurumlarda bile en az beş ve üzeri sayıda bilgisayar olmaya başladığından bu yana bilişimcilere daha fazla ihtiyaç duyulmaya başlandı. Yazılımlar arttıkça hem bilgisayara daha fazla bağımlı olduk hem de bilişimciye… Ancak ülkemizde otomasyon ağının oldukça hızlı bir şekilde gelişmesine rağmen profesyonelleşme bu kadar hızlı gelişemedi. Elle tutulan veya gözle görülebilen her cihazın belli bir rakamı, bir değeri olmasına karşın yazılım ve yazılımı idame ettiren personelin rakamı ve değeri bu ölçüde artmamıştır, hatta bu işler küçümsenmektedir. Cihaza ödenen milyon dolara karşılık cihazı çalıştıran yazılıma ödenecek rakamda kıyasıya pazarlıklar yapılmaktadır ve istenen rakamın çok yüksek olduğu görüşü ağır basmaktadır. Ne de olsa cihaz gözle görülebilir ama yazılım sadece bir CD’nin içinde geldiği için para etmemelidir.
Bir işletmenin en birincil amacının kar maksimizasyonu olduğu düşünüldüğünde, bilişimcinin işletmenin bel kemiği olduğu söylenebilir. Çünkü tüm kazanç bilgisayardaki verilerle takip edilmektedir. Bilgi güçtür. Ne kadar çok bilgiye sahipseniz o kadar güçlü olursunuz ve önünüzü görebilirsiniz.
Bu bağlamda; işletmede yapılabilecek en büyük yanlışlardan bir tanesinin şüphesiz ucuz ve tecrübesiz bilişimci çalıştırmak olduğu bir gerçektir. Ülkemizde, sermaye gerektirmediğinden olsa gerek, internet kafede ucundan kıyısından bu işle uğraşan, tesadüfen edindiği kulaktan dolma bilgilerle az buçuk söküp takabilen herkes hemen “bilgisayarcı” olmuştur. Ne hikmetse neredeyse her yöneticinin bu işten çok iyi anlayan bir yeğeni veya arkadaşının oğlu mutlaka mevcuttur ve hazırda beklemektedir. Hatta çocuk muhteşemdir. Evdeki bilgisayara taklalar attırır. MSN veya chat programlarıyla ilgili her türlü bilgiye sahiptir, söker, takar, bozar, kendine web sayfaları yapmıştır, kısaca bilgisayarın kurdudur. İşletmelerde bu kişiler çok da sevilir. Çünkü bu kişiler; eğitim almış, donanımlı, alan ile ilgili öğrenim görmüş, okullu bir kişiye göre daha kolay ulaşılabilir kişilerdir ve işçilik maliyetleri daha ucuz –ki hiç de öyle değildir- olarak nitelendirilir. “Bilgisayarcı çocuk” genellikle ilerisini gerisini çok düşünmeden isteneni yapar, bilgisayarlarda her türlü program çalışır, internetten şarkılar, programlar, filmler indirilir. Pratik tecrübe ile yapabildiğini yapar hatta bir süre sonra kendini en kral bilişimci zanneder çünkü kendini öyle hissetmesi sağlanır.. Bu aynı Melih Gökçek’in Ankara’da altyapı yapmasına benzer. Caddenin üst kısımları çok güzel süslenmiştir ama su, kanalizasyon. v.b sistemler göze gözükmediği için kimse bunları sorgulamaz. Ne zaman ki çok yağmur yağar, kanallar tıkanır, işte o zaman bir şeylerin farkına varılır. Ya da daha kötüsü farkındalık düzeyinin çok düşük olması nedeniyle kimsenin “ya bu adam burayı zaten hiç yapmamış ki” dememesidir, çatlaklar çoktan unutulur gider. Ta ki çatlaklardan sızan su uyuyan insanları ayıltıncaya kadar…
Yıllar önce gittiğim bir şirkette ağdaki bilgisayarların neden yavaş olduğunu araştırmaktaydık. İlk aklımıza gelen şey sorunun kaynağının switch olabilme ihtimaliydi. Kabloların etiketlenmediğini gördüğümde “nasıl bileceğiz şimdi hangi kablo olduğunu” diye sormuştum. Günlerce uğraştıktan sonra kısıtlanmayan bilgisayarların bazılarında kullanılan bir yazılımın tüm ağı çökerttiğini bulmuştuk. Bu muhtemelen bizim “bilgisayarcı çocuğun” eseriydi.
Bilgisayarcı çocuk; doküman takip etmez standartlardan bihaberdir. Kısıtlama da yapmadığından kullanıcılar onu pek severler. Kablo çeker etiketlemez, neyin ne olduğu belirsizdir, aldırdığı malzemeler popüler olan yani o günlerde moda olan malzemelerdir. Genellikle ya ihtiyaç duyulandan fazlası ya da en ucuz malzeme alınır. Hiç unutmam yine destek için gittiğim bir şirkette alınan sunucuyu gördüğümde neye uğradığımı şaşırmıştım. Çünkü sunucu şirketin mevcut ihtiyacından yaklaşık 20 kat daha büyük bir talebe rahatlıkla yanıt verebilecek kapasitedeydi. Bunun nedenini sorduğumda “ilerde büyürüz belki, o nedenle aldırdım.” demişti. Zaten bir süre sonra alınan sunucu kullanılamadı çünkü teknoloji ve yazılımlar yenilendi daha farklı ürünler ön plana çıkmıştı. Gereksiz ve maliyetli bir yatırım olmuş ama bunu kimse sorgulamamıştı.
Bilgisayarcı çocuk birlikte çalıştığı firma ile sürekli ihtiyaçlar üretir çünkü zamanında yapması gerekenleri yapmamıştır veya bilmiyordur. Satışı yapan firmanın gerekli gereksiz tüm malzemelerini alır.
Ne yazık ki bu anlatılanlar pek çok şirkette %50-60’lara varan oranlarda yaşanmakta ve çoğunlukla farkına bile varılamamaktadır. Yönetici bu işlerden anlamadığı için her şeyin doğru yapıldığına inanmakta ve süreç bu şekilde devam etmektedir. İyi bir bilişimciye ödenen ücret aslında uzun vadeli olarak düşünüldüğünde çok yüksek değildir. Hatta uzun vadede çalıştırmanın düşük maliyetli olduğu düşünülen “bilgisayarcı çocuk” tan daha düşük maliyetle çalıştırıldığı rahatlıkla görülebilecektir. Hele ki maliyetin en önemli unsurlarından birinin “zaman” olduğu düşünüldüğünde… Bu bağlamda ihtiyaçları doğru belirleyip alımlarda doğru kararları verebilen, kritik olaylara zamanında müdahale ederek altyapıyı iyi kurabilen bir bilişimci bilgi ve zaman kayıplarını en aza indirebilir.
Yıllar önce iyi bir bilişimciye sahip olan ve bu sayede de her şeyin saat gibi tıkır tıkır işlediğini şahsen bildiğim bir kurumda bir yöneticinin bu bilişimci için “ne yapıyor ki sabahtan akşama kadar oturuyor” lafını söylediğini duymuştum. Bir süre sonra bu bilişimciyle kurumun yolları bir şekilde ayrılmıştı ve bu ayrılıktan yaklaşık 6-7 ay kadar sonra sıkıntılar baş göstermeye başlamıştı. Yönetici bir şeylerin ters gittiğini elbette ki anlamış ancak bu tersliğin neden kaynaklandığını bir türlü anlamamıştı.
Bilişim aynı kanalizasyon gibidir. İyi kurgulandığı ve bakımlarının zamanında yapıldığı zaman size sıkıntı çıkarmaz. Sıkıntı çıkarması için hiç dokunulmadan aylar geçmesi gerekir. Sıkıntılar yaşandığında da kimse “bizim bilgisayarcımız ne güzel çalışıyormuş zamanında” demez.
Kısaca eğer bir şirketiniz varsa ve bilgi sizin için önemliyse aldığınız personelin doküman takip etmesini, yeniliklere açık olmasını, yaptığı işleri dokümante etmesini isteyin. Eğer “ucuz personelle çalışacak kadar da zenginim” diyorsanız da kendinize bir “bilgisayarcı çocuk” bulmak zaten zor olmayacaktır…
24 Mart 2010
Hastanecilik; sağlık hizmetlerinin yanı sıra otelcilik, sosyal hizmetler, kafeterya v.b. pek çok hizmeti bünyesinde barındıran komplike bir sektördür. Sektöre özgü içsel değişimlerle birlikte, sektörden bağımsız olarak dışsal ortamda gelişen teknoloji ve yüksek rekabet ortamının oluşması gibi bir takım etmenler hastanecilik anlayışında da bazı değişikliklerin yerleşmesini zorunlu kılmıştır. Bu değişikliklerin en önemlisi şüphesiz ki bilgi çağına ayak uydurmak üzere kullanılan hastane yazılımlarıdır.
1990’lı yılların ikinci yarısından itibaren ivmelenmeye başlayan hastane yazılımları; klasik arşivleme yöntemlerinde yer alan verilerin dijital ortamda takip edilmesine olanak sağlayacak şekilde geliştirilmeye başlanmıştır. Yazılımlar geliştikçe ve yenilendikçe; piyasadaki yazılım firmalarının sayısında da doğal olarak artış olmuştur. Günümüzde birçok (100 den fazla) firma hastanecilik yazılımı yapmaktadır.
Hastanelerin otomasyon yazılımları genellikle paket program olarak algılanmaktadır. Ancak her hastanenin birbirinden farklı hizmet anlayışı ve uygulamaları olmasından ötürü, yazılımları da çoğunlukla tamamen birbirinden farklı olabilmektedir. Bu bağlamda yapılabilecek en büyük yanlış; bir hastanede başarıyla uygulanan bir yazılımın, başka bir hastanede istenilen şekilde ve beklenen düzeyde çalışmamasının sorumluluğunun yazılım firmasına yüklenmesidir.
Yazılım seçerken dikkat edilecek belli unsurlar vardır. Yazılımda etkililik ve maliyet en önemli etkenlerdir. Maliyet unsurunu her zaman uzun vadeli olarak düşünmek gerekmektedir. Satın alma maliyetini başlı başına bir kriter olarak belirlemek kısa süreli ve anlık düşünmek hatalı bir tutum olacaktır. Hastanenin birden fazla şubesinin olması, ölçeği, branşları, teknik kadrosu gibi etmenler, o hastanenin yazılımının nasıl olması gerektiği ile ilgili bilgi vermektedir. Bu veriler doğrultusunda yazılım tercih edilirken şu yöntemlere başvurulabilir;
a) Üretilen ve daha önce başka bir kurumda kullanılan yazılımı tercih etme (şablon yazılım),
b) Hastanenin kendi yazılım ekibini oluşturmak suretiyle yazılım yaptırması,
c) Hastanenin işleyişine göre özel olarak herhangi bir firmaya yeniden yazılım tasarlatılması.
Bu yöntemlerden en basiti daha önce başka bir kurumda kullanılan yazılımın seçilip kullanılmasıdır. Ancak daha önce de belirttiğimiz üzere hizmetler ve kurumsal işleyişler çoğunlukla farklılıklar göstereceği için bu tercihin tam anlamıyla başarılı ve efektif olduğu söylenemez. Bu yöntem tercih edilirse, zaman içinde birçok sıkıntı baş gösterebilir.
Yazılım tercihinde yapılan bir takım yanlışlıklar, kurum içinde bir dizi problemin yaşanmasına yol açar. Bu noktada, yöneticilerin yapacağı en büyük hata, sıkıntıların kaynağını yazılım firmasında ya da bilgi işlem birimlerinde aramak olacaktır. Oysa ki yazılımdaki eksiklikler ve yazılımın hastanede verilen hizmetlerle uyumlu olmaması; hastane işleyişine göre bir takım sorunlar yaratabilir ve köklü değişiklikler de yazılım firması tarafından yapılamayabilir veya yapılmayabilir. Kurum içinde değişen bilgi ihtiyacının, firma tarafından yavaş karşılanması, detaylı güncellemelerin yapılamaması veya uzun sürmesi de yazılım maliyetini süreç içinde arttıran önemli unsurlardır.
Aynı şekilde; bilgi işlem personelinin yetersiz olması veya yönetim tarafından yeterli desteği görmemesi sonucu var olan yazılım verimli şekilde kullanılamayabilir. Bu durumda; yönetim yeni bir yazılım arayışına gidecek; daha önceden harcanan onca emek, zaman ve para boşa gidecektir. Bu da hastane için ek bir maliyettir.
Sık yapılan işlemlerden bir tanesi de kullanılmakta olan yazılımın yetersiz olması nedeniyle, hastanenin kendi bünyesinde yazılımcı personel istihdam ederek otomasyona ilave yazılımlar yaptırmak suretiyle sorunlarını aza indirmeye çalışmasıdır. Ancak bu işlem şüphesiz maliyeti daha da arttırmakta ve ilave edilen yazılımların bakımı, yazan personelin işten ayrılması v.b. başka bir takım sıkıntıların yaşanmasına yol açabilmektedir. Kısaca ilk alım maliyetinin az olması, sonradan katlanılan maliyetler düşünüldüğünde oldukça artacağından bir şey ifade etmemektedir. Daha sonra katlanılacak maliyetler çoğu zaman göz ardı edilmesi kurumu daha büyük bir zarara sokabilir.
Diğer bir yöntem hastane bünyesinde yazılım ekibiyle otomasyon yazmaktır. Bazı zincir hastaneler tarafından bu yöntem uygulanmaktadır. Bu yöntemin maliyet-etkinlik açısından en verimli olan yöntem olduğu söylenebilir. Ancak risklerini iyi değerlendirmek gerekmektedir. Analiz süreci ile birlikte yazılım ekibinin sürekliliğini sağlamak hastanenin alacağı risklerdir. Yazılım maliyeti ilk başlarda oldukça fazladır. Minimum 3 kodlayıcı, bir analizci ve bir veritabanı uzmanı ile birlikte tüm süreci denetleyen bir personele ihtiyaç duyulacaktır. Bu 1-2 yıl içersinde bitmesi gereken bir yazılım için oldukça esaslı bir maliyettir. Günümüzde otomasyon yazılımlarının çok düşük maliyetlere satılması nedeniyle birçok hastane bu riski almayabilir. Uzun vadede ise yazılımın kullanıcı dostu olması, yöneticilerin verilere istedikleri şekilde ulaşabilmesi, kaçak-kayıp oranlarının kontrolü maliyetleri azaltacak en önemli faktörler olacaktır. Oranlara bakıldığında; malzeme ve hizmetlerdeki kaçak-kayıp oranları bazı hastaneler için yıllık %10-15 civarındadır. Daha açık bir ifadeyle; orta ölçekteki bir hastanenin yıllık kaybının her yıl yaklaşık 2 adet yazılımın maliyetine denk olduğu söylenebilir. Burada verimi arttıran en önemli unsur; bilgi birikimleri yüksek olan profesyonellerin bu süreçte yönetim tarafından istihdam edilmesi ve desteklenmesidir.
Çokça uygulanan bir diğer alternatif yöntem de yazılım firmasına -terzi misali- yazılım yaptırmaktır. Yazılım hastanenin yapısına göre şekillenir. Maliyeti şablon yazılıma göre fazla olmakla birlikte, etkinliği de fazladır. Bu tip yazılımlarda yaşanan en büyük sıkıntı uzun vadede maliyetinin artmasıdır. Firma bağımlılığı en üst seviyededir. Firma her bir hastane için ayrıca çalışma yapacağı için güncellemelerin ve yeni isteklerin de maliyeti ona göre artacaktır. Uzun vadede bakım ve güncelleme maliyetleri en üst seviyede olacaktır.
Her yöntemin kendine göre avantaj dezavantajları vardır. Sonuç olarak seçilen yazılımlarda hangi yöntem benimsenirse benimsensin önce hastanenin işleyişi, yapısı yani beden ölçüleri belirlenmeli, sonra da otomasyon belirlenmelidir. Yazılım seçiminde mutlaka profesyonellere danışılmalı, uzun vadede planlama yapılarak iyi bir bilişim kadrosuyla çalışılmalıdır. Bir yazılımın ucuz ya da pahalı olması ya da çok yaygın olması, yazılımın çok kötü ya da iyi olduğu anlamına gelmez. Hastaneye uygun olan fayda-maliyet analizi yapılmalı ve iyi destek alınabilecek yazılımlar tercih edilmelidir.
Abdullah
12 Ekim 2010
Sonraki makale: Hastanecilikte veri tabanları ve donanım seçimi.
© 2024 Abdullah Güney
Theme by Anders Noren — Up ↑